एमपी सुब्बा

रहर र इच्छाले गीत लेख्न थालेका उनले हिजोआज गीत लेख्नुलाई आफ्नो दायित्य ठान्छन् । ‘अब मैले आफ्नो वर्ग र समुदायका लागि पनि गीत लेख्नैपर्छ’ उनले भने । आफ्नो दायित्य सम्झेरै होला उनले ट्रेनमा गुड्दा गुड्दै पनि गीत सिर्जना गर्छन् । ‘कहिले हिँड्दा हिड्दै सिर्जना गर्छु’ उनी भन्छन्, ‘कहिले टेनमै पनि । बजारिया माया ट्रेनमा गुड्दा गुड्दै सिर्जना गरेको हुँ ।’

काठमाडौं । माया अर्थात् प्रेम के हो ? अहिले यसको परिभाषामै अल्मलिने अवस्था आएको छ । परिवर्तित समयसँगै प्रेमका परिभाषाहरु फेरिँदैछन् । आधुनिक जमातका युवा प्रेमलाई ‘फेसन’ ठान्न थालेका छन् । भनिन्छ, फेसन मनपरे लगाइन्छ, नपरे पालिन्छ । तर, जे–भने पनि जीवन जिउने आधार पक्कै हो प्रेम । प्रेमका यस्ता अनेका परिभाषा गरिरहँदा साहित्यकार तथा गीतकार टंक सुब्बा सम्बाहाम्फेले भने तीन खण्डमा परिभाषित गरेका छन् । उनको पछिल्लो गीत ‘बजारिया माया’ मा यस्तो भाव छ, प्रेम बजारिया, नजरिया र हजारिया हुन्छन् ।
गीतिकारितमा एउटा छुट्टै आधार बनाएका टंकले ‘आकार’ नामक गीति एल्बम चाँडै ल्याउँदैछन् । ‘बजारिया’ माया सोही एल्बमका लागि रेर्कड गरिएको गीत हो । आफ्नो पछिल्लो गीतबारे टंकले सुनाए, ‘यहाँ माया तीन किसिमका पाइन्छन्, तीन हुन् बजारिया, नजरिया, हजारिया । बजारिया माया भनेको अचानक गरिने माया हो भने हेरेर–देखेर लगाइने नजरिया माया हो । पैसामा बिक्ने मायाचाहिँ हजारिया ।’ उनका अनुसार हिजोआज बजारमा हजारिया माया बढी हावी छ अर्थात् पैसामा प्रेम बिक्रि हुन्छ ।
साहित्यिक क्षेत्रका लागि टंकको नाम खाशै चर्चा गरिरहँन आवश्यक छैन । ०६० सालदेखि निरन्तर उनी गीतिसँगै साहित्यका विभिन्न विधामा कलम चलाउँदै आएका छन् । उनका थुप्रै परिचयमध्ये एक हो गीतकार । तर, उनी आफूलाई गीतकार भन्दा साहित्यकार भन्न रुचाउँछन् । टंक निबन्ध, कविता, गीत, मुक्तक, गजलजस्ता साहित्य विधामा कलम चलाउँछन् । ‘युद्धभित्र उभिएका बुद्धहरु’ (०५६) कविता संग्रह प्रकाशित गरेर साहित्यिक माहोलमा होमिएका उनी भन्छन्, ‘म साहित्यका सबै विधामा कलम चलाउँदै आएको छु । कविता, गीतदेखि पत्रिकामा स्तम्भसम्म लेख्दै आएको छु । तर, मलाई बजारमा गीतकारकै रुपमा बढी चिन्छन् ।’

०६४ सालमा ‘म रुईदिन्छु’ बोलको गीत रेर्कड गराएपछि टंकले गीतकारितालाई अगाडि बढाएका हुन्, जुन गीत उनको पहिलो एल्बम ‘मनोभाव’ मा संगृहीत छ । धनकुटा चौविसेको कुरुलेमा जन्मिएका टंकले सन् १९९६ देखि हङकङलाई कर्मथलो बनाउँदै आएका छन् । तर, उनले साहित्य तथा गीतकारिताको करिअरचाहिँ नेपालबाटै सुरु गरेका हुन् । जब, ०६० मा ‘मनोभाव’ श्रोतालाई पस्के, तब उनले आफूलाई गीतकारका रुप उभ्याएका हुन् । उक्त एल्बमको ‘बसन्तको आँगनी’ मो बोलको गीत श्रोता खुबै रुचाए पनि । गायिका पवित्रा सुब्बाको स्वरले सजिएको उक्त गीत चिनियाँ फ्लेभरमा तयार बनाएको थियो । त्यसैले पनि नेपाली श्रोताले नौलो स्वाद मानेर रुचाएको उनको भनाइ छ । हङकङमै बस्दै आएका दिनेश सुब्बाको एकल संगीतका ‘मनोभाव’ ल्याए टंकले त्यसपछि गायक तथा संगीतकार कृष्णभक्त राईको एकल संगीतकार ‘सार’ ल्याए । उनका अनुसार ‘सार’ एल्बमका गीतहरु पनि श्रोताले रुचाएका थिए । त्यसपछि विभिन्न कलेक्शन एल्बमहरुमा गीत लेख्दै आएका उनी यतिखेर ‘आकार’ को तयारीमा लागेका छन् । यो एल्बमले आफ्नो गीतिकारितामा एउटा छुट्टै आधार बनाइदिने उनको विश्वास छ । ‘कविता, गीत र गजल कोर्दै साढे दुई दशकभन्दा बढी बिताइसकेँ’ टंक भन्छन्, ‘तर अब आउने एल्बम मेरो गीतिकारिताकै एउटा आधार हुनेछ । जुन चाँडै ल्याउँदै छु । एल्बमका लागि सबै गीत रेर्कड भइसकेको छ ।’ रहर र इच्छाले गीत लेख्न थालेका उनले हिजोआज गीत लेख्नुलाई आफ्नो दायित्य ठान्छन् । ‘अब मैले आफ्नो वर्ग र समुदायका लागि पनि गीत लेख्नैपर्छ’ उनले भने । आफ्नो दायित्य सम्झेरै होला उनले ट्रेनमा गुड्दा गुड्दै पनि गीत सिर्जना गर्छन् । ‘कहिले हिँड्दा हिड्दै सिर्जना गर्छु’ उनी भन्छन्, ‘कहिले ट्रेनमै पनि । बजारिया माया टेनमा गुड्दा गुड्दै सिर्जना गरेको हुँ ।’ हङकङ व्यस्त सहर भएकाले पनि यति नै बेला गीत लेख्छु भनेर समय निकाल्न गाह्रो हुने टंकले सुनाए ।
टंक पछिल्लो केही वर्षयता रेखा साहित्यको अभियन्ताका रुपमा समेत सक्रय छन् । साहित्यिक क्षेत्रका लागि यो नयाँ आयाम मानिन्छ । उनका अनुसार सन् २०१० मा स्थापना भएको रेखा साहित्यमा विश्वमा छरिएर रहेका १२ जना स्रष्टा अभियन्ताका रुपमा सक्रिय छन् । यसले नेपालमा समेत काठडमाडौ, विराटनगर, धरानलगायतका ६ स्थानमा कार्यक्रम गरिसकेको छ ।
साहित्य लेखनसँगै पत्रकारितामा समेत संलग्न टंक एक ब्लगगर पनि हुन् । उनले ८ वर्षयता लिम्बूवान ब्लग स्पोर्टस् डटकम चलाउँदै आएका छन् । हङकङ जर्नालिस्ट एसोसिएसन र इन्टरनेशनल जर्नालिस्ट फेडेरेसन ‘आइजेएफ’ का सदस्यसमेत रहेका टंक भन्छन्, ‘आफ्नो बुद्धि र दिमागले भ्याएसम्मका सबै गर्दै आएको छु ।’ साहित्यका विभिन्न विधा र क्षेत्रमा  क्रियाशील भएकै कारण उनी नेपाली महासंघ हङकङद्वारा ‘नेपाली पदक प्रथम–२००८’, ‘भानुभक्त स्वर्ण पदक–२०१४’लगायतका सम्मानबाट सम्मानीत भइसकेका छन् । हाल नेपाली साहित्य प्रतिष्ठान, हङकङका अध्यक्षसमेत टंकले भूकम्प गएको केही दिनअघि मात्र परिवारिक भेटका लागि नेपाल आएका हुन् । नेपाल आएकै समयमा महाभूकम्प आएपछि उनी चुप लागेर बस्न सकेनन् । तत्काल भकम्पपीडित राहत कोष स्थापना गरेर सहयोगमा जुटे । उक्त कार्यमा उनलाई पत्नी कमला लिम्बूले पनि साथ दिइन् । उक्त कोषमा १ लाख ७० हजार रुपैयाँ उठेको र त्यसबाट रामेछापको सुक्काजोरका भूकम्पपीडत २४ दलित परिवार र धनकुटाका एक मृतक परिवार १० हजार प्रदान गरेको उनले बताए । सो कोषमा बाँकी रहेको २५ हजार रुपैयाँ ताप्लेजुङका बाढीपहिरो पीडितलाई प्रदान गरे । साथै, नेपाल बसाइका क्रममा भूटानी ढुकढुकी युएसले पठाएको राहत संयोजक भएर सिन्धुपाल्चोक, धादिङ, गोर्खा र नुवाकोट पुगे । जहाँ १ हजार घर परिवारलाई २३ लाख रुपैयाँ बराबरको राहत वितरण गरिएको उनले सुनाए । नेपाल बसाइका क्रममा राहत वितरणमै ब्यस्त भएका टंक चाँडै नै नेपाल आएर ‘आकार’ सार्वजिनक गर्ने बाचा गर्दै बुधबार कर्मथलो हङकङतिर उड्दैछन् ।