दशैं भन्नेबित्तिकै धेरैका दिमागमा धेरैथरी कुरा खेल्छन् । नेपालीहरुको यो महान् पर्वसँग जोडिएका सम्झनाहरु दशैंसँगै ताजा हुन्छन् । विभिन्न क्षेत्रमा आफूलाई अब्बल ठह¥याएहरुका दिमागमा पनि केही दशैंमा भएका विशेष घटना जीवनभरका लागि यादगार बनेका छन् । निर्देशक निश्चल बस्नेत, मोडल पउल शाह, अभिनेता दयाहाङ राई, संगीतकार वसन्त सापकोटा, गायक प्रमोद खरेल, हास्य कलाकार विल्सनविक्रम राई, रंगकर्मी राजन खतिवडा, लोकगायक बद्री पंगेनी, गीतकार एकनारायण भण्डारी र अभिनेता गौरव पहारीले ती सम्झनाहरु बाँडेका छन् ।

मेरो घर दाङ हो । दसैँमा सधँै गाउँ जान्छु । पोहोर साल पनि गएँ । तर, अन्य वर्षका दसैँभन्दा पोहोर सालको दसैँ बेग्लै भयो । म घर आएको खबर गाउँभरि फैलियो । सबैले ‘तिमीलाई टीभीमा देखिराख्छौँ’ भने । मलाई हेर्नेको स–सानो भीड नै लागेको थियो । त्यही ठाउँमा जन्मेर त्यहीँ हुर्केको मान्छेलाई त्यहीँ ठाउँका मान्छेले घेरेको देख्दा छक्कै परेँ । स्कुलमा सँगै पढेकी एक जना साथीसमेत मलाई देखेर दंग परिन् । उनी मलाई हेर्न दौडिँदै आएकी थिइन् । मेरो असली नाम पूर्णविक्रम भएकाले ‘पूर्णविक्रमबाट पउल’ भएछौ भनेर जिस्काए पनि केहीले । मेरो ७८ वर्षीया हजुरआमाले समेत ‘तँलाई टीभीमा देखिराख्छु’ भन्नुभयो । यी सबै कुराले पोहोरको दसैँ अविस्मरणीय बनाइदिए ।
मोडल पउल शाह

म सात÷आठ कक्षामा पढ्थेँ । दसैँको बेला चंगा उडाउन खूब रहर लाग्थ्यो । उडाउँदै थिएँ । छतमा पर्खाल थिएन । आँखा आकाशको चंगा र ध्यान लट्टाईमा थियो । पर सर्दासर्दै छतबाट ब्वाङ्ङै भुइँमा खसेँ । एकतले भएकाले ढाड चाहिँ भाँच्चिएन । तर, टाउकोमा चोट लाग्यो । एकछिन त सासै अड्केजस्तो भाथ्यो । म भुइँमा छट्पटाउन थालेपछि ममी, बाबा र मामा दौडिँदै आउनुभयो । सुरुमा सबैले थमथमाए । म अलि शान्त भएपछि त गालीको वर्षा नै भयो । त्यो बेलाको दसैँदेखि मलाई एक्लै छतमा गएर चंगा उडाउने साहस कहिल्यै भएन ।
निश्चल बस्नेत, निर्देशक
किनमेल गर्न हामी झापाको भद्रपुर बजार जान्थ्यौँ । त्यो बेला दसैँका लागि लुगा किन्न गइएको थियो । मैले ‘स्पोर्टिङ’ ब्रान्डको टी–सर्ट र प्यान्ट रोजेँ । नाप्न लगाएको लुगा मैले खोल्नै मानिनँ । त्यही लगाएर घर फर्किंदै थियौँ, बीच बाटोमा गाडी बिग्रियो । हिँड्दै घर आउनुपर्ने भयो । हिँड्दा म चिप्लिएँ । छेउमा नहर थियो । आमाले ‘बिस्तारो निहुरिएर हात, खुट्टा पखाल्’ भन्नुभयो । निहुरिन खोज्दा झ्वाम्मै नहरमा परेँ । तर, अत्तालिएर फुत्तै बाहिर निस्किएछु । त्यो बेला ज्यान जोगिएकोमा खुशी हुनुपर्ने तर लुगा मैलिएकोमा रुन मन लाग्यो । रोएँ । पछि, आमाले अर्को जोर लुगा किन्दिनुभयो । दुई जोर नयाँ लुगा पाएकाले भुइँमा खुट्टा थिएन ।
प्रमोद खरेल, गायक

पहिलोचोटि ससुरालीमा दसैँको टिका थाप्न जाँदै थिएँ । पोखरास्थित मेरो घरबाट इलाममा रहेको ससुराली पुग्नु थियो । चितवनसम्म त प्राइभेट गाडी थियो, त्यसमै गयौँ । चितवनपछि चाहिँ सार्वजनिक गाडी चढ्नुपर्ने भयो । दसैँका बेला एक त कम गाडी चल्थे, त्यसमाथि असाध्यै घुइँचो हुने । एक घण्टासम्म गाडी चढ्ने हिम्मतै आएन । तर, नगई नहुने थियो । त्यसैले ‘जे पर्ला–पर्ला’ भनेर भरिभराउ गाडीमै चढ्यौँ । चितवनदेखि झापाको बिर्तामोडसम्म उभिएरै गइयो । बिर्तामोड पुगेर एउटा होटलमा तीन घण्टाजति रेस्ट गरेर मात्रै उकालो लागिएको थियो । त्यतिबेलाको कष्ट जिन्दगीभर भुलिन्नँ होला ।
वसन्त सापकोटा, संगीतकार
मोरङको राधानगर मेरो मावली गाउँ हो । सानै थिएँ त्यो बेला । दसैँ मान्न मामाघर गएको थिएँ । टीकाको अघिल्लो दिनको कुरा हो । लिंगेपिङ खेल्दै थिएँ । पिङको काम्रो बांगिएर चुच्चो परेको रै’छ । आफूलाई थाहै भएन । ओर्लिने बेला हाम फाल्दा त प्यान्ट ध्वार्र च्यातियो । पछाडि त ह्वांगै भएछ । साथीहरू मरीमरी हाँस्न थाले । मलाई लाजले मरुँलाझैँ भयो । जसोतसो घर (मामाघर) पुगेँ । घर गएर प्यान्ट फेरेपछि लाजको कुरा त सकिहाल्यो । तर, टीकाको दिन लाउने प्यान्टै च्यातिएकोमा पर्नु पिर परेको थियो । दसैँ सकिएपछि बाबाले ‘पिङ खेल्न पनि नजान्ने लठेब्रो’ भनेर साफ गर्नुभाथ्यो । दसैँ भन्नासाथ मलाई च्यातिएको प्यान्ट याद आउँछ अझै ।
विल्सनविक्रम राई, हास्य कलाकार
विसं २०५८ सालको दसैँ कहिल्यै बिर्सिन्नँ । त्यो बेला पैसा नभएर बसको टिकट काट्न सकिनँ । टिकट नभएपछि गाउँ जाने कुरा भएन । सबैजना झिटीगुन्टा कसेर बाटो लागेको देख्दा मन साह्र्रै कुँढिएको थियो । कहिले दसैँ आउला र गाउँ जाउँला भएको बेला पैसा भिलेन बनिदियो । सरसापटी पनि पाइएन । यहीँ काका–काकीको हातबाट टीका थापेँ त्यो साल । भोजपुरस्थित घर, बा, आमा र भाइबहिनीको झलझली याद आएको थियो । रहरको बेला घर जान नपाएकाले मेरो मन यस्तरी म¥यो कि ०५८ सालपछिका पाँच वर्ष मलाई गाउँ टेक्नै मन लागेन । एकैचोटि २०६३ सालको दसैँमा घर गएँ ।
दयाहाङ राई, कलाकार

म गुरुकुलमा छँदाको कुरा हो । हामी नाटकका १४ जना टोली डेनमार्क गएका थियौँ । त्यहाँ डेनिस साथीकै घरमा बस्यौँ । ऊ क्रिस्चियन थियो । दसैँको बेला क्रिस्चियनको घरमा विजयादशमी मनाउनुपर्ने भयो । टीका तयार पार्न गाह्रो भएन । तर, जमरा के गर्ने ? घरवरिपरिको दुबो, झार, फूल आदि बटुलेर त्यसैलाई जमरा मानेर सिउरियौँ । सुनील पोखरेल सरले पालैपिलो टीका लगाइदिनुभयो । जमरा लाउने बेला चाहिँ मलाई हास उठ्यो । बच्चाले भाँडाकुटी खेल्दा प्लास्टिकको सानो कचौरालाई असली करौचा मानेझैँ हामीले डेनमार्कको दुबो र झारपातलाई जमरा मानेर कान–कानमा सजाएका थियौँ । त्यो पल हरेक दसैँमा याद आउँछ ।
राजन खतिवडा, रंगकर्मी
चार वर्षअघि जिन्दगीमा पहिलो पटक विदेशमा दसैँ मनाएको थिएँ । म दसैँ–तिहारको बेला सकेसम्म विदेश जान्नँ । तर, त्यो पालि अस्टे«लिया नगई भएन । आयोजक नारायण दाइ र भाउजूले टीका लगाइदिनुभयो । मेरो सालो सिड्नीमै थियो । मैले पनि उसलाई आशीर्वाद दिएँ । टीका लाउने काम सकिएपछि हामीले नाचगान पनि ग¥यौँ । त्यति हुँदाहुँदै पनि मैले अस्टे«लियाको दसैँ खासै ‘इन्ज्वय’ गरिनँ । नेपालको दसैँ माहोल साह्रै याद आएको थियो ।
बद्री पंगेनी, लोकगायक
स्याङ्जातिर सेलरोटीलाई रोटा भन्छन् । दसैँमा छोरा मान्छेलाई नैबेदका रूपमा रोटा दिने चलन छ । हामी सानो छँदा गाउँभरि टीका थाप्न हिँड्थ्यौँ । टीका लाएपछि रोटा पाइने भएकाले काँधमा झोला पनि भिरिन्थ्यो । त्यो दसैँमा मैले झन्डै सयवटा रोटा झोलामा हालिसकेको थिएँ । साँझ घर आउने बेला एकचोटि पिङ खेल्नुप¥यो भनेर चउरतिर गएँ । झाडीमा झोला लुकाएर पिङ खेल्न थालेँ । फर्केर आउँछु त झोला छैन ! मन ढक्क फुल्यो । रोटामात्रै हराएको भए खासै पिर पर्दैन थियो । तर, स्कुल जाँदा बोक्ने ब्यागसमेत गायब भएकाले खूब डराएँ । तर, आमाबाले खासै गाली गर्नुभएन ।
एकनारायण भण्डारी, गीतकार
धेरै वर्ष भारतमा बसेँ । दसैँ मनाउन चाहिँ नेपालै आउँथेँ । तर, सन् २००७ मा यहाँ आउन पाइनँ । मेरा साथीभाइ, दिदी, बहिनी सबै आए । ट्वाल्ल परेर बसेँ । अर्को दिन क्लास लिन गएँ । हामीलाई एक्टिङसँगै गायन पनि सिकाइन्थ्यो । म्युजिक क्लासमा यस्तो भइदियो कि म घर सम्झेर धरधरी रोएँ । सरले आमा र छोराबारे तयार पारेको सेन्टिमेन्टल गीत सुनाउनुभयो । गीतले मेरो मन छोयो । सुन्दै गएँ, आँशु बग्दै गयो । अन्तिममा चाहिँ आवाजै निकालेर रोएछु । सरले ‘तिमीलाई हर्ट गराउने नियत थिएन’ भनेर माफी नै माग्नुभयो । त्यो सालको दसैँ त्यही गीतले ‘खाइदिएको’ थियो ।
गौरव पहारी, अभिनेता