नेपाली लोकगायन क्षेत्रमा घमेश दुलाल भन्नेवित्तिकै ‘परदेशीको चिठ्ठी’ र ‘दमौलीमा गेट’ गीतको याद आउँछ । घमेशका दर्जनौ चर्चित गीत छन् तर, यी लोकगीतसँग उनको परिचय जोडिन्छ । उनी ‘प्रदेशीको चिड्ठी’ गीतबाटै लोकगायनमा स्थापित भएका हुन् । ०४६ सालबाट औपचारिक रुपमा लोकगायनमा प्रवेश गरेका घमेशले एक दर्जनभन्दा बढी एल्बम तथा सयांै गीतमा स्वर दिइसकेका छन् । ०४६ सालमा राष्ट्रिय गीत ‘विकास गरौं’ रेकर्ड गराएर गायनलाई पेसा बनाएका घमेशका ‘कसकी छोरी’, ‘आमाको आर्शीवाद’, ‘दमौलीमा गेट’, मुङलिङ गेटैमा’ जस्ता चर्चित लोक एल्बमहरु छन् । जतिखेर लोकगायनमा चम्किँदै थिए, त्यतिखेर एउटै एल्बमबाट खर्च कटाएर २५ लाख रुपैयाँ कमाएको स्मरण गर्दै उनी भन्छन्, ‘मेरो दमौलीमा गेट एल्बम ९० हजार प्रति बिक्री भएको थाहा छ । तर, अहिले ९ वटा पनि बिक्दैन हुँदैन । त्यो सम्झिँदा सपनाजस्तै लाग्छ ।’ हाल नयाँ एल्बम ल्याउने तयारीमा रहेका घमेशसँग एमपी सुब्बाले गरेको कुराकानी  :

घमेश दुलाल, लोकगायक । तस्बिर : कमल श्रेष्ठ

कुनै समय लोकगायनमा तपाईंको एकक्षत्र जस्तै थियो । फेरि हराउनुभयो है ?
हराएको त छैन । अहिले पनि एल्बम तथा कलेक्शन एल्बमहरु ग्रिहेको छु । स्टेज कार्यक्रम पनि गरिरहेकै छु, मिडियामा नआएको मात्रै हो । करिब ५ वर्ष जतिचाहिँ ग्याप गरेको थिएँ ।
सांगीतिक उचाइमा रहेकै बेला किन ग्याप गर्नुभएको नि ?
एल्बम बिक्री घटेपछि फ्रस्टेसन भएर ग्याप गरेको हुँ । तर, गायनमा आफूलाई देखाउनका लागि पनि निरन्तरता चाहिँदोरै’छ । त्यसैले पुन निरन्तरता दिएको हुँ ।
तपाईंको गीत ‘दमौलीमा गेट’ खुबै चलेको थियो । त्यो एल्बमबाट पैसा पनि राम्रै कमाउनु भएको थियो होला नि ?
जुन बेला प्रदेशीको चिठ्ठी, दमौलीमा गेट, मुङलिङ गेटैमा एल्बम ल्याएको थिएँ । त्यो बेला एल्बम पनि खुबै क्रिक्र हुन्थ्यो । दमौलीमा गेट एल्बम ९० हजार प्रतिसम्म साइन गरेको थाहा छ । त्यसपछि कति फोटो कपि भएर बिक्री भयो होला । त्यो बेला पनि पाइरेसी हुन्थ्यो । कमाइकै हिसाब गर्ने हो भने मैले एउटै एल्बमको बिक्रीबाट सबै खर्च कटाएर २५ लाख रुपैयाँसम्म कमाएको छु ।
अहिले त्यो दिन सम्झिँदा कस्तो लाग्छ ?
विडम्बना नै भन्नुपर्छ, अहिले एउटा पनि एल्बम बिक्री हुँदैन । त्यो बेला ८०/९० हजार प्रति क्यासेट बिक्री हुन्थ्यो । अहिले सम्झिँदा सपनाजस्तै लाग्छ ।
लोकगायनको क्षेत्रमा साढे दुई दशक बढी कटाइसक्नु भएको छ । यहाँसम्म आइपुग्दा यस क्षेत्रलाई कसरी बुझ्नु भयो ?
मैले जतिखेर लोकगायन अँगालेको थिएँ, त्यो बेला दोहोरी भन्ने हुँदैनथ्यो । मिडिया पनि कम थियो । र, गीतसंगीतको क्वालिटी पनि थियो । तर, विस्तारै प्रविधिको विकाससँगै लोक गायनको पनि विकास भयो । तर, एल्बम बिmक्री ह्वात्तै घट्यो । ०४६ को ताकामा महोत्सवहरु प्नि कम हुन्थे । अहिले त महोत्सव, मेलाहरु धेरै हुन्छन् । कलाकारको कमाउने माध्यम पनि यिनै मेला महोत्सवमै सिमित भएको छ ।
गायनमा कसरी प्रवेश गुर्नुभयो ?
म सांगीतिक वातावरणमै जन्मेको हुँ । त्यसैले सानैदेखि गायनप्रति मेरो लगाव बढ्यो । म जन्मेको सिन्धुपलाञ्चोककै स्कुल, मेला तथा महोत्सवमा गाउँन थालेँ । काठमाडौंमा आएर रेडियो नेपालमा स्वर परीक्षा दिएँ । प्रथम श्रेणीमा उतिर्ण पनि भएँ । त्यसपछि गायनलाई निरन्तरता दिएको हुँ।
आधुनिक गायनचाहिँ किन अँगाल्नुभएन त ?
आधुनिक पनि गाउँछु । तर, लोकगीत बढी गाउने गरेको छु । मैले थुप्रै आधुनिक गीत गाएको छु । तर, लोकगीतजस्तै हिट छैनन् । अहिले नयाँ एल्बमको तयारी गर्दै छु, जसमा केही आधुनिक गीत पनि राख्ने छु ।
लोकगायन क्षेत्र मध्यम पुस्ताले नै धानिरहेको पाइन्छ, नयाँ किन आउन नसकेको होला ?
मुख्य कुरा त पाइरसी नै हो । पाइरसीले गर्दा यस क्षेत्रमा पहिचान बनाउन गाह्रो छ । अर्को कुरा अहिले क्वालिटी खस्कँदै गएको छ । जति गीत आउँछ, प्राय मिल्दाजुल्दा छन् । त्यसैले राम्रा कलाकार पनि अगाडि आउन सकेका छैनन् । अहिलेको नयाँ पुस्ताका कलाकार पनि राम्रा छन् । तर, पुरानै हावी भइरहेको अवस्था छ ।