काठमाडौं, १ असार । भनिन्छ, ‘जहाँ इच्छा त्यहाँ उपाय’ गायक तथा गीतकार कमानधोज लावतीको सन्दर्भमा पनि यो भनाई चरितार्थ हुन्छ । लामो समयदेखि हङकङलाई कर्मथलो बनाउँदै आएका लावतीले त्यहाँ रहेर पनि गीतसंगीतमार्फत आफ्नो कला एवं संस्कृतिलाई छाडेका छैनन् ।
‘तमोरै बग्यो सलल..’ जस्ता पछिल्लो समयको चर्चित पुर्वेली गीतका गायक तथा गीतकार लावती भन्छन्, ‘गायन मेरो इच्छा र रुचि त होइन । तर, सानैबाट आफ्नो भाषा तथा संस्कृतिप्रति केही गरौं भन्न उद्देश्य हो ।’ उनले आफ्नो गीति लेखन र गायनप्रतिको मोह पनि त्यही उद्देश्य पूरा गर्न रहेको सुनाए ।
पाँचथर, यासोक–४ का लावती सन् २००६ देखि हङकङलाई कर्मथलो बनाउँदै आएका हुन् । तर, त्यहाँ रहेर पनि उनले लिम्बू भाषाका गीतसंगीतलाई निरन्तरता दिँदै आएका छन् । करिब ११ वर्षदेखि हङकङमा रहेर पनि गीतसंगीतलाई निरन्तरता दिनुको कारणबारे लावतीले भने, ‘मेरो उद्देश्यभ भनेको लिम्बूहरुको लोपोन्मुख हाक्पारे पालम र च्याबु्रङ नाचलाई जोगाउनु हो ।’ करिब एक महिनाअघि नेपालका आएका लावतीले भने, ‘यसपटक नेपाल आउनु र आफ्नो गाउँठाउँ जानुको उद्देश्य पनि यही नै हो ।’
करिब ६ वर्षपछि हाक्पारे पालम, धाननाच  र च्याबु्र नाच खोज्दै आफ्नो जन्मघर यासोक पुगेका लावती भन्छन्, ‘युवापीडिले आफ्नो कलासंस्कृतिलाई भुल्दै गएकाले पनि यसको खोजी अभियान चलाएको हुँ ।’
गायक तथा गीतकार लावतीले चाँडै अर्को गीत पनि ल्याउँदैछन् । ती गीतमध्ये एउटा गीत हङकङकै सेरोफेरोमा रहेको बताउँदै भने, ‘अरु गीत आफ्नै कलासंस्कृतिसँग जोडिएका छन् ।
हाक्पारे पालम, मिम्जिरे ताजेङ जस्ता लिम्बू भाषा र संस्कृति बोकेका गीतहरु गाइसकेका लावतीले ‘तमारै बग्यो सलल…’ लाई भने नेपालीमा गाएका छन् । जुन गीतको संगीत हङकङमै बस्दै आएका गायक तथा संगीतकार राजु आङदेम्बेले गरेका हुन् । यो लावतीको पहिलो नेपाली भाषी रेर्कडेड गीत पनि हो । उनी भन्छन्, ‘मेरो प्राथमिकता भनेको लिम्बू भाषाकै गीतसंगीतमा हो ।’
हङकङ जानुअघि दक्षिण कोरियामा समेत ७ वर्ष विताएका गायक तथा गीतकार लावती भन्छन्, ‘जीन्दगीमा धेरै संघर्ष गरियो । अहिले पनि जारी छ ।’ प्रदेशीको एउटा संघर्षपुर्ण जीवन अनि आफ्नो भाषा, कला र संस्कृतिप्रतिको उनको मोहलाई सबैले सलाम गर्नैपर्छ ।