स्क्रीन नेपाल डेक्स

काठमाडौं । ‘सर्वहारा’ के हो ? यहाँ को छ सर्वहारा ? छुट्याउनै मुश्किल छ । हिजोका दिनमा आफूलाई सर्वहाराका नेता बताउनेहरु महँगा गाडी र आलिशान महलमा पुगेका छन् । र, विन्दास जीवन जिइरहेका छन् । बरु यहाँ जनताका लागि गाउनेहरु सर्वहारा भएका छन् । जीवन शर्मा यसै भन्छन्, ‘म गाउँदागाउँदै सर्वहारा भएँ ।’ ‘सिमली छायाँमा बसि भरिया लामो सास फेरेको…’ जस्ता प्रगतिशील गीतका सर्जक जीवन भन्छन्, ‘आत्मसन्तुष्टीभन्दा ठूलो सायद अरु हुँदोहो त आज अलिसान महलमा जिमावाल बाबुको सम्पति सम्हालेर विन्दास जीवन बिताइरहने थिएँ ।’ तर, उनको सामु धनदौलतले घुँडा टेक्यो र, जनताको पिडा गाउदै हिड्ने गायकको कित्तामा दरिए ।

इच्छाले रोजेको बाटो कष्तप्रद होस वा अद्भुुत रमाइलो कुनै फरक पर्दैन । जीवनको खास नाम रामकृष्ण आचार्य हो । तर, उनलाई जीवन नाम मनप¥यो । जुन नाममा उनले जनता र देशका समर्पित गरे । भनिन्छ, जहाँ जनता सुःखमा छैनन् त्यो देशको शोषकले कहिल्यै मुक्ति पाउँदैनन् ।’ यही विचार लिएर जनगायक जीवन शर्मा आगो पिएर जनताको घरआँगनमा धेरै धाए । र, उनले सुने बनावटी सर्वहाराका कथाहरु । जसलाई गाए जनहृद्धय पगाल्ने लयमा ।
सर्वहाराका लागि गाउँदागाउँदै कपाल फुलाइसकेका जीवन कालान्तरमा आफै सर्वाहारा बन्न पुगेका छन् । उनी भन्छन् जनताका लागि गाउँदा आफ्नो अंश नै गुमाएको छु । मेरो नाममा विशाल आकाशमुनि एक इञ्च जमिन छैन ।’ तीन दशकभन्दा  लामो सांस्कृतिक यात्राभर जेनतेन जीवन धानेका उनका गीतलाई दल र नेताले हतियारको रुपमा प्रयोग गरे । तर, सर्जकलाई जिविकोपार्जन गर्ने एउटा आधारसम्मको कल्पना कसैले गरेनन् । जीवन भन्छन्, ‘यो बाटोमा लागेर म खुसी छु । आफ्नो समर्पणमा कुनै असन्तुष्टि छैन ।’ कक्षा ८ मा पढ्दैदेखि चेतनाका गीत गाउन थालेका जीमवाल बाबुको छोराका हुन् जीवन । उनका बाबु गाउँका प्रधानपन्च थिए । तर, बदलिँदो समयसँगै सर्वहाराका गीत गाउँदागाउँदै आज उनी सर्वहारा बन्न पुगेका छन् । २०३९ सालदेखि ०४२ सालसम्म बाग्लुङकै एउटा विद्यालयमा मास्टरी जागिर गरेका जीवनलाई गीत गाएकै कारण प्रहरीले पक्राउ गर्न आए तब उनले गायनलाई जीवनभर अपनाउने अठोट लिए ।
‘०४२ देखि ०४६ सालसम्म आकास ओढें र ढुंगालाई सिरानी बनाएँ । तर पनि प्रहरी मेरो पिछा लाग्न छाडेका थिएनन् । बालबाल वचियो त्यो समय’ जीवनले सम्झे पुराना दिन, ‘कतिपटक मृत्युको मुखमा पुगेर फर्कियो कुनै हिसाब छैन । भूत पहरोमा पुलिसहरुले लखेट्दा मैले जीवनको आसा मारेको थिएँ । धन्न बचें ।’ अहिले पनि उनी झोलामा सीडी र डिभीडी बोकेर हिड्छन्  । जति विक्यो त्यसेबाट उनी जिविकोपार्जन गर्दै आएका छन् । पारिवारिक अंशका रूपमा पाएको चितवनको घडेरी जनताको गीतको सग्राहालय बनाउने क्रममा बेचेको उनले सुनाए । ‘सर्वहारा वर्ग र मेरो जीवनदर्शन एउटै हो । तर, विदेशमा किसान र मजदुर सर्वहारा हुन्छन्’ उनले भने, ‘उनीहरुको स्वामित्वमा केहि पनि हुँदैन । तर नेपालमा त्यस्तो छैन । पुरै सर्वहारा जनता नेपालमा अति कम छन् ।’ उनले गाएको गीतले देशमा केही परिवर्तन ल्याएको दावी गर्दै भने, ‘मैले गाएको गीतको सार्थकताको कुरा गर्नुपर्दा पञ्चायत हट्यो, राजतन्त्र हट्यो कमसेकम गणतन्त्र त स्थापना भयो नि ।’